Sauerland-Wanderdörfer, Klaus-Peter Kappest

Een literaire reportage door Michael Gleich

Sauerland-Wanderdörfer / Sauerland-Seelenorte / Een literaire reportage door Michael Gleich

LOCATIE

Achterzijde. Naar voren.

Ik verliet Sauerland toen ik 19 was. Enige tijd geleden deed zich een verrassende gelegenheid voor om over bijzondere plekken in Sauerland te schrijven. Plaatsen van de ziel. Het moest gaan over plekken die betekenisvol zijn voor de plaatselijke bevolking en die ook door bezoekers beleefd kunnen worden. Over hun spirituele uitstraling, onafhankelijk van denominatie en geloof. Ik kon mijn oren niet geloven: plaatsen van de ziel? Een heel andere vorm van wandelen dan ik uit mijn jeugd kende? Open spiritualiteit in het katholieke Sauerland? Ik was even sceptisch als nieuwsgierig.
De volgende gedachte: Wat een geweldige kans om mijn thuisland op een totaal nieuwe manier te ervaren! Om het met een ander oog te zien. Om het te verkennen met oude vertrouwdheid en nieuwe vragen. Bovendien zijn de manieren van kijken vergelijkbaar voor de 'verbannen Sauerlander' die in Berlijn woont en de wandeltoeristen uit de stad. Beiden denken dat ze dit middelgebergtelandschap en de mensen erin kennen. Beiden zouden verrast kunnen zijn over wat ze ontdekken voorbij de clichés. Dus het zou kunnen passen. Ik begon aan mijn reis. Naar achteren. Naar voren.

De verteller

Michael Gleich, geboren in 1960, opgegroeid in
Oberhundem (gemeente Kirchhundem), woont in
Berlijn en werkt als journalist, auteur van boeken en
presentator. Hij is een enthousiast wandelaar en
praktiserend mediteerder.

Geboorte - De 1e Fase

Het is stil. Nu op de middag lijken de zangvogels te slaperig voor concerten. De frisse geur van watermunt vergezelt me, bosjes moerasspirea laten de lucht naar honing en vanille smaken. Komend vanuit het zuiden loop ik door het kloofachtige Mühlental. Richting Alme, een dorp bij Brilon, aan de noordelijke grens van het Sauerland. Er is geen molen te zien waar het dal zijn naam aan te danken heeft, geen beek waarnaar het dorp is genoemd. Op zoek naar de bron volg ik een droge beekbedding die zachtjes naar het noorden buigt. Mijn idee van de bron ziet er zo uit: Er is een muurtje, een watertuit steekt eruit, het dunne stroompje stroomt in een bassin, erboven het bordje 'XY Quelle'.

Achter een van de meanders ervaar ik iets dat mijn ideeën volledig omver gooit. Eerst is er een glinstering die de grijze stenen zilver kleurt. Dan glinstert het sterker, overal druppelt en druppelt het, zonder dat er iets te horen is, alsof iemand het geluid heeft uitgezet. Nog maar twee of drie stappen verder wordt het water levendiger. Luchtbelletjes komen van onderen omhoog als parelsnoeren en kabbelen in kleine cirkels over het oppervlak. Deze bron borrelt echt.

Meer

Unterhalb des Hollenfelsens bei Bödefeld im Sauerland

Leven - de 2e fase

Achter deze ijzeren poort bepaalt overmacht het leven en overleven. Een plaats van gevaar, dat voelbaar is als ik door de poort stap die Siegfried Stahlmecke heeft ontgrendeld. De berg wil ons niet. Nog voordat we zijn rijk betreden, blaast hij een ijskoude weerstand uit. Terwijl april het buiten behaaglijk warm houdt met een milde 24 graden, waait een wind die aanvoelt als nul graden ons tegemoet vanuit de donkere doorgang. Mijn oren, die onder de rode helm vandaan komen, bevriezen als in de winter. Het grind knispert onder mijn schoenen. De galerij is laag, we lopen voorovergebogen met onze hoofden naar beneden. Zwijgend dringen we dieper en dieper de galerij binnen. Op de eerste meters voel je letterlijk hoe hard de mijnwerkers zich 250 jaar geleden de diepte in vochten. Met hamer en moker, zoals mijn vingers op het ruwe oppervlak lezen, baanden ze zich een weg naar voren. Soms lukte het ze maar tien centimeter per dag. De lichtkegels van de fakkels laten zien hoe kleurrijk de rots links, rechts, boven ons is. Rijk roestrood, van het ijzererts. Geelachtig, wanneer het zwavelgehalte hoog is. Beige, wanneer uitgespoeld zand in de loop van miljoenen jaren is ingebakken. Uitgeharde zouten maken de muren wit. Het water dat overal naar beneden sijpelt laat ze glanzen.

Meer

Sauerland-Wanderdörfer, Kirche in Wormbach mit Fokus auf einen Baum mit Kreuz

Afscheid - de 3e etappe

Deze begraafplaats is springlevend. De omringende muur met zijn spleten en nissen is al een biotoop geworden voor mos en muurvaren, havikskruid en ooievaarsbek. 300 jaar oude lindebomen staan eerbiedig in een cirkel. Een vuursalamander kruipt in slow motion naar zijn plek in de zon, die de eerste verwarmende stralen uitzendt. Hij verlengt de houten kruizen, die in fijn omcirkelde rijen staan, voor lange schaduwen. Nu, bij zonsopgang, wordt het duidelijk dat alle graven naar het oosten wijzen. Ze liggen niet op een kerkhof buiten het dorp, maar vlak naast de kerk. De doden en de levenden zijn buren. Een vrolijk geluid komt uit de naburige speeltuin. Bakker Rittmeier heeft de broodjes klaar, een geur die de doden zou kunnen wekken. Eenvoudige elegantie op de graven: ooit beëindigde de pastoor van Wormbach de schoonheidswedstrijd om te zien welke boer de dikste grafsteen had. Sindsdien zijn er eenvoudige houten kruisen opgericht en iedereen, arm of rijk, moet de gelederen sluiten. Voor de dood is iedereen gelijk.

Meer

Kyrillpfad_Fichte wächst aus einem abgestorbenen Baumstumpf

Verandering - de 4e fase

Weer op een begraafplaats. Deze keer midden in het bos. Op de ochtend van 19 januari 2007 lagen de lijken van bomen tot wel tien meter hoog opgestapeld. Ze lagen kriskras door elkaar. Ze waren gedood door iemand die ze in het Duits 'de geweldige' noemden. In het Grieks heet hij Kyrill. De winterstorm raasde door Europa met windsnelheden tot 225 kilometer per uur. Hij verwoestte ook enorme bosgebieden in het Sauerland. Gebieden met sparren werden het zwaarst getroffen: Hoewel ze snel groeien, hebben ze slechts ondiepe wortels in de grond. Kyrill, de moordenaar, had het gemakkelijk.

Een paar weken na de orkaan nam Stefan Knippertz twee rollen rood en geel afzetlint van elk 500 meter lang en sneed zich een weg door het struikgewas. "Ik was de kleinste onder de rangers, dus ik werd uitgekozen om tussen de boomstammen door te kruipen en een pad te markeren met de tape," herinnert hij zich en moet grijnzen.

Meer