Borberg

Brilon-Petersborn Olsberg-Elleringhausen (51.355981 | 8.530338)

Rouw en verlossing

Beboste bergtop (670 m) met vroegmiddeleeuwse ringmuur en begraafplaats, vredeseik en Friedenskapelle.

Het pad leidt door een soort poort. Links en rechts beschermde een machtige wal van zorgvuldig gestapelde, platte leistenen stenen ooit degenen die beschutting zochten tegen aanvallers. Een tweede poort volgt voor de veiligheid. We betreden een breed hoog plateau. Plotseling stopt Dagmar Bereiter, die me met haar man Jochen de Borberg op leidde, en zegt: "Oef, ik krijg kippenvel." Ik kijk naar mijn armen: ik ook! Tegelijkertijd merk ik dat er geen enkele vogelstem te horen is. Behalve een raaf, die met een schorre roep een eenzaam rondje om de berg maakt. Jochen wijst naar een eik die het plein voor ons domineert: "Die heeft in de loop van zijn leven heel wat te verduren gehad." Ik realiseer me dat plaatsen van de ziel heel verschillende resonanties kunnen oproepen. Gevoelens van verdriet horen er ook bij.

Dagmar, een Kneipp en Qigong leraar, heeft duidelijk een speciaal gevoel voor energieën. "Op de Borberg kan ik voelen: Veel mensen zijn hier gestorven, veel mensen zijn begraven." Het bijna twee hectare grote plateau op de Rothaarsteig, midden in een gemengd bos, was in de 8e eeuw een walburcht waar mensen uit de omliggende dorpen naartoe vluchtten als er vijanden in aantocht waren. Ze namen alle benodigdheden mee om het zo nodig maandenlang uit te houden op de berg, huisraad en zaden, koeien en kippen. Ze slaagden er zelfs in om vitaal water te bemachtigen op deze hoogte. Jochen gebruikt zijn voeten om een ijzeren plaat los te schrapen die de voormalige waterput afdekt: "Ze moeten vele meters diep hebben gegraven tot ze water vonden."

Hij vertelt over Karel de Grote, die zijn paleis vlakbij had, in Marsberg aan de Eresburg, maar vaak naar de 600 meter hoge Borberg kwam omdat hij hier ver in het Ruhrtal kon kijken. Een middeleeuwse keizer die van het uitzicht genoot? "Nee, het ging hem om de strategische voordelen. Je kon naderende eenheden van de vijandelijke Saksen van verre zien aankomen. En je eigen soldaten daarop afstemmen."

800 jaar later, opnieuw tijden van oorlog, dit keer de Dertigjarige Oorlog, opnieuw werd de berg een toevluchtsoord. In de dalen teisterde de pest de mensen. De doden werden naar het hoogplateau gebracht en daar begraven. Ook de rovers, moordenaars en andere "schandelijke" mensen werden daar begraven. Uit het zicht, uit het hart. Bloed doordrenkte aarde als krachtplek? Dagmar zegt: "Veel plaatsen ontlenen hun kracht aan gebeurtenissen die gewelddadig waren en later een genezing ondergingen."

Op de Borberg begon deze transformatie in 1925. Gelovige mensen wilden de gruwel van de Eerste Wereldoorlog te boven komen, wilden Duitsers en Fransen, de aartsvijanden, met elkaar verzoenen. Er werd een kapel gebouwd en gewijd aan de "Koningin van de Vrede Maria". De Vredesfederatie van Duitse katholieken nodigde jaar na jaar mensen uit voor bijeenkomsten en gezamenlijke gebeden. In 1931 plantte de in Neheim geboren priester Franz Stock, die zich al sinds zijn jeugd inzette voor internationaal begrip, een eik in het midden van het plateau, samen met mensen uit vele landen die betrokken waren geweest bij de Eerste Wereldoorlog. Een natuurlijk monument voor groeiende liefdadigheid.

Moet een plek gezellige gevoelens oproepen om als "zielsplek" te worden beschouwd? Mijn twee metgezellen antwoorden ontkennend. "Verlies en rouw maken deel uit van ons leven," zegt Jochen. En Dagmar voegt eraan toe: "Als we bereid zijn om de pijn bewust te voelen, kan het veranderen in positieve energie." Op de Borberg lijkt deze transformatie te hebben plaatsgevonden: De ervaring van geweld is veranderd in een verlangen naar vrede.

Het gaat om deze bewustwording wanneer ze groepen mensen door het landschap van het Sauerland leiden. Ze moedigen mensen aan om stil te staan en hun omgeving met al hun zintuigen waar te nemen. Klinkt het geritsel in de boomtoppen hier niet anders dan tien meter verderop? Waarom is deze beuk recht gegroeid en de beuk ernaast naar rechts? Hoe voelt de grond onder je voeten? Uiteindelijk gaat het helemaal niet om het landschap. Het is slechts een spiegel. Om jezelf erin terug te zien of om hele nieuwe kanten van jezelf te ontdekken. Een berg als spiegel van de ziel.

Auteur: Michael Gleich