Wilzenberg

Grafschaft (51.152819 | 8.326082)

Samen - alleen zijn

De 'heilige berg' van het Sauerland. Een bedevaartsoord op het platteland, gebouwd op de plaats van twee heuvelforten uit de 2e eeuw voor Christus en de 9e-10e eeuw na Christus.

Land van de duizend bergen, ja, maar waar eindigt de ene berg en begint de andere? De wandelaar krijgt meestal dit beeld voorgeschoteld: de horizonlijn loopt vanaf de bergkam omhoog naar de top en aan de andere kant weer naar beneden, om vervolgens weer recht omhoog te klimmen naar de volgende piek. De toppen rijgen zich aaneen als parels aan een snoer. Slechts één springt eruit. Ik nader hem via een wandelpad vanuit het westen. Hij lijkt niet indrukwekkend vanwege zijn hoogte, 658 meter, maar omdat hij op zichzelf staat. De Wilzenberg rijst voor me op als een kegel met een afgeplatte top. Zonder tegen een andere bergrug aan te leunen. Hij staat op zichzelf. Dat boezemt respect in.

Veel paden leiden rond en omhoog de berg op. Ik ga naar het westen en vind een pad dat steil omhoog loopt. Het voelt alsof ik zwetend een alpenpad omhoog klim, met elke keer als ik me omdraai een nieuw uitzicht tot ver in de natuur. Op een terras op de helling ontdek ik een vijver gevuld met een zacht kabbelende bron. Het heet Brauers Deyk. De Bruder-Teich stelde kluizenaars in staat om 's zomers en 's winters op de berg te verblijven. Ze boden onderdak aan pelgrims en leefden van hun offers. Volgens schriftelijke bronnen was de laatste kluizenaar godvrezend en had hij een enorme baard. Alleen met de Allerhoogste. Tot ergens rond 1850 leefde en bad hij op bergniveau, afstand nemend van de dorpsgemeenschap, dicht bij de hemel.

Verder, door schaarse beukenbomen, verder omhoog. Dan wordt het pad bijna abrupt vlakker en loop ik in de richting van twee kapellen. Oude gebedsplaatsen: een kapel op de Wilzenberg werd al in 1543 genoemd, de huidige Marienkapelle werd in 1633 gebouwd. Wat me echter op magische wijze aantrekt, is de groep van drie houten kruisen die ik tussen de gebouwen zie. Ik ben altijd ontroerd geweest door dit intense tafereel: Jezus in het midden, links en rechts de twee rovers die met hem gekruisigd werden. In zijn wanhopige schreeuw "Mijn God, waarom hebt u mij verlaten?" is de Verlosser helemaal alleen. En toch ziet hij ook zijn lotgenoten en vindt goede woorden voor hen: "Ik zeg jullie: vandaag nog zullen jullie met mij in het paradijs zijn." Grootste pijn en paradijselijke verlossing, samengevoegd in één moment.

Het hoge kruis, een paar meter verderop en nog hoger, verschijnt als teken van hoop. Het rijst 28 meter de lucht in. Vijf ton staal, vier kabels: Het zal niet eeuwig meegaan, maar het zal in ieder geval langer meegaan dan de houten structuren, die sinds de 17e eeuw keer op keer zijn verhoogd en herhaaldelijk in verval zijn geraakt. Het kruis is al van verre zichtbaar, mede door de unieke ligging van de Wilzenberg, en trekt zowel wandelaars als pelgrims aan.

Zittend op een bankje voor de kruisigingsgroep, alleen met mijn gedachten, vroom in de beste zin van het woord, voel ik me even een kluizenaar. Ze noemen het de "Heilige Berg" in Sauerland. Op het moment van stilte, met afstand van het dagelijks leven, dat ergens aan de voet van de berg is achtergelaten, begrijp ik waarom. Zelfs in voorchristelijke tijden, toen een burchtwal een toevluchtsoord was voor de mensen eromheen, konden hier offers worden gebracht. Veel mythologieën en religies vereren bergen als de zetel van de goden, van Kailash in Tibet tot de Griekse Olympus en Uluru, de rode berg van de Aboriginals. Misschien zit dit, zoals ze zeggen, "nog steeds in ons". Misschien is dat de reden waarom wij mensen zo graag elke berg beklimmen die we kunnen bereiken: om dicht bij de hogere krachten te komen.

Alleen zijn op de Wilzenberg is één manier om hem te gebruiken voor het heil van onze ziel. Een pelgrimstocht met anderen is een andere. Hans Robert Schrewe, lid van de kerkenraad en andere vrijwilligers uit Grafschaft met nauwe banden met de kapellen en kruisen op de Wilzenberg, haalt indrukwekkende cijfers aan: In 2018 waren er 26 kerkdiensten, er werden ongeveer 3.000 pelgrims geteld, waaronder alleen al 600 schutters, die om de drie jaar naar de bedevaart komen. Jong en oud hebben de bedevaart naar het feest van de Visitatie altijd geassocieerd met de geur van koffie en de smaak van zoete Berlijners op het geluid van de fanfare. Iets om van te snoepen na de voeding van de ziel.

Schrewe is vaak gefascineerd door de berg, zijn rijke geschiedenis en charisma, zijn overduidelijke schoonheid en de manier waarop hij geheimen voor zichzelf houdt. (Woonde daar een edelvrouw, Chuniza, die zeven echtgenoten vergiftigde voordat ze zware boetedoening deed?) Daarom is hij ook betrokken bij de inspanningen van de parochie om het bedevaartsoord te onderhouden. En dat kost veel tijd en geld. "Je zou kunnen zeggen dat de Wilzenberg ons dierbaar is."

Wat hem vooral blij maakt zijn de vele jonge mensen die hij daar ontmoet. Wat hem echter het meest raakt, is "als ik zie hoe zelfs degenen die aanvankelijk nog opgewonden en luidruchtig zijn, langzaam stil worden als ze introspecteren". Ze ervaren duidelijk iets dat ons verstand niet begrijpt: dat je tegelijkertijd bij anderen kunt zijn EN helemaal bij jezelf kunt zijn. Tot slot, het beklimmen van de uitkijktoren, onze ogen openen voor de schoonheid van de natuur om ons heen - een andere bergervaring.

Auteur: Michael Gleich