Ze gaat op in de natuur, als je haar niet kent, zul je haar niet vinden: de Brilon bosfee. En toch is ze alomtegenwoordig in de uitgestrekte bossen ten zuiden van het plateau van Brilon, en niet alleen op haar eigen bosfeeënpad. Langs de wandelpaden van Brilon wachten verrassende installaties op wandelaars in het dichte bos: van middeleeuwse kerkruïnes tot moderne kunst, van harde en steile rotspieken tot comfortabele en zachte ontspanningsplekken.
Het open Brilon plateau in het noorden, Waldberg achter Waldberg in het zuiden en de Bruchhauser Steine aan de horizon - dat is Brilon.
Van bovenaf zie je een zee van groen - bos zover het oog reikt. Dit is het rijk van de bosfee. Ze moet daar ergens zijn, het legendarische wezen. Elk jaar kiezen de inwoners van Brilon een jonge vrouw uit de stad om de bosfee te zijn. Een jaar lang vertegenwoordigt ze haar geboortestreek op beurzen, recepties en andere officiële evenementen. Ik regelde een ontmoeting met haar in een betoverd deel van het bos. Boven Altenbüren liggen een paar rotsen volledig verborgen in de Unterholz. Op het eerste gezicht is de bosfee onherkenbaar, zo perfect is haar jurk afgestemd op de kleuren van het bos. Het is maar goed dat ik wat lichtapparatuur bij me heb. Zo kan ik haar hier in het bos in het juiste licht zetten - onder de rots, voor de rots, op de rots.
Onze wandeling begint in het kuurpark van Brilon en voert ons eerst langs het landschapstherapiepad in de richting van Gudenhagen. Om een bocht zweeft er plotseling een gloeiende rode krans tussen de bomen boven een bankje. De feeënkrans is een van die creatieve installaties in de Brilon-Wouden, waarvan Brilon er bijzonder veel heeft. "We zorgen ervoor dat er altijd iets nieuws te ontdekken valt op onze wandelpaden," zegt de bosfee. Even later zitten we op een kruispunt met verschillende knooppunten. Wandelaars moeten hier pauzeren en op zoek gaan naar het juiste vervolg van het Landschapstherapiepad.
Zelfs zonder de hulp van de bosfee vind ik snel het juiste pad en terwijl we verder bergop gaan, vertelt ze me: "Ik vind vooral de Kammweg van Brilon erg mooi. 49 kilometer gecertificeerde wandelroute is precies wat je nodig hebt voor een lang weekend. En er zijn zoveel mooie uitzichten vanaf daar - en natuurlijk verrassingen, maar die zal ik je niet vertellen. Wandelaars zullen ze zelf moeten ontdekken. En voor degenen die niet zo ver willen lopen, heb ik mijn eigen wandelroute. Die is speciaal gemaakt voor gezinnen met kinderen."
Na Gudenhagen komen we bij haar bosfeeënpad. Mijn metgezel balanceert vrolijk over boomstammen die op elkaar liggen als een spelletje Mikado. "Als dit echt omgevallen bomen na een storm waren, zou wat ik hier doe absoluut levensgevaarlijk zijn. Met stormhout weet je nooit wat er gaat gebeuren. Maar de stammen hier zitten stevig aan elkaar vastgeschroefd. De kinderen kunnen zich uitleven op dit klimrek in het bos." Even later is er iets voor de ouders. Twee massagebomen - een echte bosfeeëncreatie - een bosligstoel en twee hangmatten bieden wellness ontspanning in het bos - pure rust en genieten. Maar er zijn ook spannende dingen in het rijk van de bosfee. Plotseling is er onweer en een stofwolk stijgt op boven de bomen: ontploffingen in de nabijgelegen steengroeve. Lastig voor de bosfee? "Integendeel," leer ik. "Aan de rand van mijn koninkrijk wordt iets heel spannends voor wandelaars gecreëerd." En ze leidt me het tumult in.
De graafschop is zo groot dat ik erin zou kunnen staan. De wielen van de vrachtwagen die de graafmachine vult zijn groter dan ik. Een enorme stofwolk stijgt met een brul op uit de laadruimte. Diabase wordt ten oosten van Brilon gewonnen en verwerkt tot gruis en grind voor de wegenbouw. De graafmachinist wijst met zijn duim achter zich: "Ze moeten daar naar boven. Dit is het beste uitkijkpunt in de regio Brilon!" Er zit een vleugje trots in, want de steengroevearbeiders hebben dit uitkijkpunt gecreëerd. Op het hoogste punt van de voormalige stortplaats, die sindsdien opnieuw begroeid is, rijzen vijf rode pilaren de lucht in en markeren het plateau vanwaar wandelaars de hele gemeente Brilon kunnen zien. Nieuwe wandelpaden en een mountainbikepad doorkruisen de noordelijke helling van de Bilsteinhalde, die anders door de natuur is heroverd. "Zonder de steengroeve zou er geen 360º panoramisch uitzicht in mijn koninkrijk zijn," vertelt de bosfee enthousiast, terwijl ze zich tussen de borden draait die het uitzicht piek voor piek creatief beschrijven.
Klaus-Peter Kappe
Al duizenden jaren voelen mensen de kracht van speciale plaatsen in de bossen rond Olsberg. Voor de Kelten waren de Bruchhauser Steine misschien zowel een heiligdom als een toevluchtsoord. Tot op de dag van vandaag is de Bruchhäuser Steine een wandelbestemming bij uitstek, en wel letterlijk, want geen enkele andere rots in het Sauerland torent zo hoog boven de bomen uit. In de Middeleeuwen pelgrimeerden mensen naar de kerk op de Borberg en vandaag de dag loopt de Kneipp wandelroute door de bossen aan de voet ervan.
Olsberg is een van de oudste Kneipp kuuroorden in Duitsland, maar de helende kracht van de natuur - vooral tussen Borberg en Istenberg - werd misschien al gevoeld door de Kelten.
"Olsberg is al meer dan 120 jaar een Kneipp kuuroord. De oude priester Sebastian Kneipp woonde nog in Wörishofen," vertelt Gudrun Hagemeister. Samen met haar dochter Silke werkt ze hier als Kneipp therapeut en wandelgids. We klimmen naar de Borberg via de speciale Kneipp wandelroute. Het is een warme zomerdag. Het zachte bospad leidt ons steil omhoog door oude Buchenwald, maar plotseling waait er een ijskoude bries tegen me aan. Het komt uit de open mond van de Waxstollentunnel. Tegenwoordig leven er alleen nog vleermuizen in de oude ijzerertsmijn. De bries die ons bij de ingang tegemoet waait, heeft het hele jaar door een constante temperatuur van 8º C. Het heldere water dat uit de tunnel komt, heeft dezelfde temperatuur.
"Water is waarschijnlijk het bekendste van de vijf elementen uit de geneeskunde van Sebastian Kneipp," legt Silke Hagemeister me uit, "en we kunnen alle vijf elementen hier vinden op de Kneipp wandelroute. Er is eigenlijk overal water. Op de mooiste plekken hebben we waterpoelen gemaakt. Hier bij de bron voor de Waxstollen bieden we tijdens onze begeleide wandelingen armafgietsels aan volgens de regels van Kneipp."
Na een steile klim over het pad genieten we vanaf een ligstoel in het bos van het uitzicht op de dalen rond Elleringhausen. Een brede bosgang maakt het mogelijk. Gudrun Hagemeister haalt een boek uit haar rugzak en laat me zien hoeveel geneeskrachtige kruiden er alleen al rond de bosligstoel te vinden zijn. Geneeskrachtige kruiden zijn een ander element van Kneipps leer.
Als we verder lopen, trekken we onze schoenen en sokken uit. "Laten we even op blote voeten gaan. Het volgende Kneipp heet beweging. En als we bewegen, willen we de natuur direct voelen. Daarom hebben we hier een blotevoetenpad gemaakt." Vervolgens kunnen we onze voeten wassen in het volgende voetenbad. Alleen afdrogen is niet toegestaan. Volgens de leer van Kneipp moet het lichaam dit zelf doen. Op een warme dag als vandaag is dat heerlijk.
Bij de volgende rustplaats praten we over voeding, het volgende onderdeel van Kneipp. Sommige herbergen in Olsberg hebben zich gespecialiseerd in het speciale, gezonde dieet dat Kneipp heeft ontwikkeld. Als je wilt gaan wandelen, kun je daar ook geschikte lunchpakketten krijgen.
Tot slot staan we voor de kerkruïne op het kerkhof van Borberg en Gudrun Hagemeister vertelt: "De Kelten kwamen meer dan 2000 jaar geleden naar dit gebied. Hier stond een van hun kastelen en misschien nog een op de Istenberg tussen de Bruchhauser Steine. Ze voelden al de helende werking van deze krachtplaatsen. Later werden er kerken in de bossen gebouwd en vandaag de dag hebben we tenminste nog kapellen. Het maakt niet uit wat je onder spiritualiteit verstaat en tot welke religie je behoort, iedereen zal hier ergens zijn eigen persoonlijke krachtplek ontdekken die hem naar innerlijke balans zal leiden. Dat is het vijfde element van Kneipp, balans."
Uiterlijke balans hebben we nodig op het allerlaatste stuk van onze wandeling: omhoog naar de Feldstein. Het is misschien niet de hoogste rots in de reeks van Bruchhauser Steine, maar omdat hij op de top van de Istenberg ligt, vormt zijn top het hoogste punt van de berg. De beklimming is echt alpien. We moeten onze handen gebruiken om ons te helpen. Ik moet echt tussen de rotswanden door klimmen om de beste fotohoeken te krijgen. En dan staan we naast het kruis op de top. Wat een panorama! Er is hier echt iets te zien. De waterburcht van Bruchhausen ligt bijvoorbeeld letterlijk aan onze voeten.
De Feldstein op de Istenberg biedt niet alleen een geweldig uitzicht, maar is waarschijnlijk ook de oudste machtsplaats in het Sauerland, die al minstens twee millennia wordt bezocht.